Abşeron iqtisadi - coğrafi bölgəsi print

Ərazi Abşeron yarımadasınu Qobustanın şərq hissəsini və Samur-Dəvəçi ovalığının cənub - şərq hissəsini, həmçinin Abşeron və Bakı arxipelaqlarını əhatə edir. Buraya Abşeron, Xızı, Bakı və Sumqayıt əraziləri daxildir. Relyef əsasən, təpəli düzənlik və dağlıqdır. Ərazinin dəniz sahili hissəsi okean səviyyəsindən 28 m-ə qədər aşağıdır. Maksimal hündürlük şimal - qərbdə 2205 m olan Dübrar dağıdır. Dübrar Baş Qafqaz silsiləsinin dağı olub Neskom gilləri vo Üst Tabaşirin əhəngdaşı, mergel və konqlomeratlarından təşkil olunmuşdur.

İqlimi, əsasən, mülayim isti və quru subtropikdir. İl ərzindəki günəş parıltısının miqdarı 2200 - 2400 saatdır. Ən soyuq ayın orta temperaturu baxımından qışın sərtliyi ərazi üçün yumşaq (0; -5 C), çox yumşaq (2.5 - 0°C) və həddən çox yumşaq (5 - 2.5 C) şəraitdə keçir. Ölkəmizin ən az yağıntı (200 - 400 mm) və ən küləkli ərazilərindəndir. İsti dövrlərdəki (aprel - oktyabr) mümkün buxarlanma 1000 mm tərtibindədir. İyun - sentyabr aylarında quraqlıq keçən günlərin sayı 5-25 gün ətrafında tərəddüd edir. Küləyin orta illik sürəti 4-6 m/san və daha yüksək olur. İqlim kontinentallığı mülayim və orta kontinentallıq intervalında dəyişir. İI ərzində şaxtasız dövrün davamiyyəti 250 gün və daha çox, havanın temperaturunun 0 C-dən aşağı olan günlərin sayı isə Abşeronda 10 - 20, Xızıda 1 0 -1 0 0 , Bakıda 10 - 20 və daha az, Sumqayıtda 10 - 20 gün təşkil edir. İI ərzində qar örtüyü olan günlərin sayı Xızıda 10 - 20 gün təşkil etdiyi halda Abşeron, Bakı və Sumqayıt ərazilərində 10 gün və daha az olur. Ərazidə havanın orta illik temperaturu - 13.6 C-ə, havanın nisbi rütuboti 73 %, mümkün buxarlanma 2064 mm-ə çatır. Bununla yanaşı yay mövsümündə ərazidə yağıntı cüzi (16 mm) və buxarlanma isə yüksək (467.0 mm) olur.

Çayları və gölləri: Ərazinin əsas çayları Ataçay, Sumqaytıçay, Ceyrankeçməz» Tuğçay və s. çaylardır, Ərazi çox rongarəng landşaA müxtolifliyinə malikdir Belo ki, ərazidə yanmsəhra, quru çöl və dağ-çomon landşaftlan vardır Samur • Abşeron və Abşcron kanallannın bir hissosi, Ccyranbatan su anban, Masazır və Mirzələdi şor gölləri bu orazido yerləşir Abşeron yüksok kurort - rckrcasiya potensiahna malikdir.

Torpaq örtüyü və bitki müxtəlifliyi. Ərazinin coğrafi mövqeylno, relyef, iqlim vo digor landşaf) amillorinin tosiri nəticəsində yanmsohra qunı subtropik landşaA üçün xaraktcrik olan boz - qəhvəyi (şabalıdı), boz, çəmən-boz, boz - qonur, şorakətvari - boz qonur> şabahdı və açıq şabalıdı, dağ şabahdı^ dağ tünd şabalıdı tor* paq kompleksləri geniş yayılmışdır. Ərazlnin torpaqlarınm əsas hissəsindo yayı quraq kcçən quru bozqır və mülayim isli yanmsohra iqlim şəraitinin və göstərilən torpaq tiplərinin mövcudluğu i!ə şərtlonən yanm səhra yovşanh, şorangoli vo yovşanlı - şorangoli - cfemcrli bitki tiplori formalaşmışdır. Yovşanlı - efcmorii, yovşanh - gongizli> yovşanluşorangoli, yovşanhtaxıllı, yovşanlı - taxılh • müxləlif otlu bitki fonnasiyalan demok olar ki, orazinin tobii bitkiliylnin osasmı toşkil edir. Vegctasiya dövründə yağıntıların az düşməsi. torpağm akkumulyativ humus qatmda və ycrüstü atmosfer havasmda hərarətin yüksolmosi, buxarlanan rütubotin miqdannm yağıntılara nisbotən dəfələrio çox olması bi(ki önüyünün kasıb^ tobii bitkiliyin nıəhsuldariığmm az (8.1 - 12,5 s/ha), torpaq mühitindo üzvi və mineral qida elemcntlərinin zəif olmasma səbəb olmuşdur. Buınınla yanaşı Bakı Qıılağı, Koklikdağ, Otmanbozdağ, Böyükdağ vo Kiçikdağ orazılorində adi nar (Punica ^ranauım), hamar dağdağan (Ceitis giahrata), oncir (Ficus carica), qırmızı ardıc (Juniperus oxycedrus). çoxıneyvoli ardıc (Juniperus polycarpos), xırdameyvəli albah (Cerasus microcarpa), pallas murdarçası (Riiamnus palhsii). qaya dovşanalması (Cotoneaster saxatiHs), köpək itbumusu (Rosa canina), jasm in (Jas^ minum fruticans), yulğun (Tamarix meyeri) vo s. ağac və kol növlorinə rast gəlinir. Bu nümunələr bir zamanlar burada arid tipli mcşələrin olduğunu göstərir. Ərazinin mərkəz hissosindo sallaq itüzümünün (Lyci' um depiessum) scyrok fraqmentlori qalmışdır. Ərazinin şimalında Sumqa* yıtçaym sahilləri boyu yıılğun vo rus itüzümü (Lycium ruthenikum) kollanna rast gəlinir. Ərazintn şimal - qərbində (Xızı rayonu) dağ çəmənlikləri və dağ meşələri vardır. Ərazinin meşə ilə örtülü sahələri 9931 ha-dır (5.81 %). Xızı rayonunda şorq fısiığı (Fagus orientalis), pahd - voləs meşoləri, əsasən, Ataçay və Tuğçay hövzolərindo, Altıağac kəndinin aşağı hissəsindən başlayaraq Taraput dağmm şimal yamacı boyu yayılmışdır. Ərazinin xarakterik ağaclarmdan biri də tək-tək və qmp hahnda geniş yayılan söyüdyarpaq arrnud (Pyrus salicifolia), ycmişan (Crataegus pentagyna, C. orientaiis) ağaclandır.